Maydanoz Yetiştiriciliği

Maydanozun Anavatanı: Maydanoz Akdeniz ülkelerinin bitkisidir. İspanya, Yunanistan, Fas, Türkiye,
Cezayir ve Tunus’ta bol miktarda yabani maydanoz bulunmaktadır. Yetiştiriciliği M.Ö. 4000
yıllarına dayanır. Literatüre göre 2000 yıldan fazla zamandır kültürü yapılmaktadır. Eski

eserlerde Mısırlıların, Romalıların ve Yunanlıların maydanozu hoş kokusu nedeniyle
ürettikleri, tıbbi ve baharat bitkisi olarak kullandıkları bilinmektedir. Eski Romalılarda
askerler, mitolojik inanışları nedeniyle maydanozu ölümün bir işareti olarak algılamışlar ve
uzak durmuşlardır. Günümüzde ise maydanoz hemen hemen tüm dünya ülkelerinde kültür
sebzesi olarak üretilmekte ve tüketilmektedir.


İnsan sağlığı açısından maydanozun önemi: Bir tutam maydanoz günlük C
vitamini ihtiyacını karşılarken toksinlerin vücuttan atılmasını sağlar. Kanı
temizler, direnci artırır cildi güzelleştirir. Kansızlığa böbrek ve karaciğer
rahatsızlıklarına iyi gelir. Romatizmada, damar sertliği, tansiyon düzensizlikleri
ve şişmanlıkta kullanılabilecek bir bitkidir. Diş kanamalarını geçirir, önler.


İklim İstekleri: Yüksek rutubetli ve ılıman iklime sahip bölgeleri sever.
Ancak soğuk bölgelerde bölge şartlarına göre ilkbahar ile soğukların başladığı
sonbahar dönemi arasında da yetiştirilebilir. Ilıman iklime sahip Akdeniz, Ege
ve Marmara (Bandırma ve Gönen) bölgelerinde bütün yıl boyunca maydanoz
yetiştiriciliği yapılabilir.

Toprak İstekleri: Maydanoz toprak istekleri bakımından seçici değildir. Ağır olmayan bitki besin
maddelerince zengin bütün topraklarda yetişebilir. Ancak derin bünyeli
topraklarda çok iyi sonuç verir. 5.0-8.0 pH değerleri arası uygun değerlerdir.

Üretim: Maydanoz üretimi tohumların doğrudan tarlaya ekilmesi şeklinde yapılır. Üretim,
bölgenin iklim ve mevsim özelliklerine göre ya tavada ya da düz tarlada şeritler hâlinde
yapılır. Ege ve Akdeniz gibi yaz mevsimi kurak geçen bölgelerde yetiştirme tavalarda;
Marmara gibi rutubetli, yağışlı geçen bölgelerde ise düz tarlada şeritler hâlinde yapılır.

Toprak Hazırlığı: Yetiştiricilikte tarla seçimi çok önemlidir.
Maydanoz üretimi yapılacak tarla tek ve çok yıllık yabancı otlardan mutlaka
temiz olmalıdır. Üretim yapılacak tarla mümkünse 1-2 yıl önceden maydanoz
üretimine hazırlanmalıdır. Maydanoz üretiminde yabancı ot maliyeti yükseltir ve
kaliteyi bozar. Bunu engellemek için tarla ekim tarihinden 1-2 ay önce dekara
3-5 ton çiftlik gübresi ile gübrelenir ve derince sürülür. Disk-Harrow ile inceltilir
ve düz tarla ekimine veya tava şeklindeki üretime göre hazırlanır. Tavalar düz
tarla yüzeyinden 10-15 cm çukurda kalacak şekilde, 100-120 cm genişliğinde ve
isteğe bağlı uzunlukta hazırlanır. Düz tarla üretiminde ise böyle bir hazırlığa
gerek yoktur.


Maydanoz, tohumları en zor ve en uzun sürede çimlenen sebzelerdendir. Tohum ekimi metre kareye 1-1.5 gram tohum (1 dekar alana 1-1.5 kg tohum) hesabıyla yapılır. Küçük işletmelerde
tavalara genellikle el ile birkaç defada serpme olarak yapılan tohum ekimi büyük
işletmelerde düz tarlaya şeritler hâlinde ve mibzer ile sıravari olarak yapılır. Tohum ekim
derinliği 1-1.5 cm’dir. Ticari üretim yapılan bölgelerde buğday mibzerleri maydanoz ekimi
için de kullanılabilir.



Pazar için yapılan üretimlerde tarlada sıra arası 35-40 cm, tohum üretimi amacıyla
yapılan üretimlerde ise tarlada sıra arası 35-40 cm, tohum üretimi amacıyla yapılan
üretimlerde ise 60-70 cm olmalıdır. Tohum ekimi sırasında toprak tavının yeterli olmasına
özen gösterilmelidir. En ideal tohum ekim zamanı Ege bölgesinde mart ayının ilk haftasıdır.
Tohum ekiminden yaklaşık 20-25 gün sonra çimlenme ve çıkış başlar. Tohumların homojen
bir şekilde çimlenebilmesi için bu dönemde sulama işlemi çok dikkatli olarak yapılmalıdır.
Bitkiler toprak yüzeyinde görüldükten sonra bakım işlerine geçilir. Maydanoz ender
olarak bazı yörelerde kerevizde olduğu gibi fide ile de üretilir.

Tohum Üretimi: Tohumluk üretimi amacıyla yapılan maydanoz üretimi normal
maydanoz üretiminde çok büyük bir farklılık göstermez. Tohum üretimi
amacıyla yapılacak maydanoz üretiminden çok büyük bir farklılık göstermez.
Tohum üretimi amacıyla yapılacak üretimde tohum ekimi mart-nisan aylarında
yapılır. Ekimde sıra aralarının 60-70 cm; sıra üzerinin 15-20 cm olacak şekilde
alınması gerekir ve tohumluk bitkilerde biçim yapılmaması önerilir. Birinci yıl
gelişen bitkilerin zarar görmemesine özen gösterilir ve ikinci yıl ilave olarak 20-
25 kg/da azotlu gübre takviyesi yapılır. Tohumluk bitkiler ikinci yıl mart ayında
çiçek sapı oluşturarak mayıs ayında çiçeklenmeye başlar. Yüksek oranda
yabancı döllenme meydana geldiği için döllenmede arılar önemli rol oynar.
Tarlaya arı kovanı ilavesi tohum verimini arttırır. Ancak çevrede yabani
maydanoz varsa yabancı tozlanma engellenmelidir. Çiçeklenme şemsiyenin
dışından içine doğru olur. Bitkiler haziran ayı ortasında tohum bağlamaya başlar.
Özellikle dıştaki tohumları silkelenerek savrulur. Tohum hasadı temmuz ayı
sonunda yapılır. Tohum verimi 50/100 kg/da arasında değişir.

Bakım: Maydanoz üretiminde yapılması gereken en önemli bakım işleri yabancı ot temizliği
ve sulamadır. Yabancı ot gelişimini engellemek amacıyla tava şeklinde yapılan üretimde
tava aralarının ve tava sırtlarının çapalanması el ile; büyük işletmelerde kültivatör veya çapa
makineleri ile yapılır. Maydanoz bitkisi ilk devrelerde çapaya çok hassastır. Bu nedenle çapa
yapma yerine otların elle alınması daha çok uygulanır. Bitki gelişimi hızlı olunca toprak
yüzeyini kapatan bitkiler yabancı ot gelişimine olanak tanımazlar.

Maydanoz üretiminde sulama, tohum çimlenme döneminde çok önemlidir.
Çimlenmenin oluştuğu ilk üç hafta boyunca yağmurlama sulama yapılmalıdır. Bitkiler 2-3
yapraklı olunca salma sulama da yapılabilir. Sulama mevsim şartlarına göre yapılır ancak
maydanoz aşırı suya hassastır. Su fazla göllenirse bitkiler sararır, suyun tarlada uzun süre
kalması durumunda ise ölürler.



Maydanoz gübrelemeye olumlu cevap veren bir bitkidir. Özellikle ekimden önce
verilen yanmış çiftlik gübresinin yabancı tohumu taşımaması önemlidir. Temel gübreleme
çiftlik gübresi ile birlikte yapılır ve buna ilave olarak her biçimden sonra dekara 3-5 kg saf
azot uygulaması sonbaharda yapılmalıdır.

Yapılan bir araştırmada dekardan 2 ton yeşil maydanoz hasat edildiği zaman topraktan
kaldırılan besin maddeleri sırasıyla 3 kg N, 0.8 kg P2O5, 2.6 kg K2O, 3.2 kg Ca ve 0.6 kg
Mg olarak belirlenmiştir. Gübrelemenin yine de yetiştiricilik yapılan tarlanın toprak analiz
raporuna göre yapılmasına özen gösterilmelidir. Maydanoz üretiminde gereğinden fazla ve
hasattan hemen önce verilen nitrat formundaki azot, nitrit formunda kaldığından tüketiciler
açısından büyük sakıncalar yaratmaktadır.

Maydanoz üretiminde sorun olan önemli bir hastalık ve zararlı yoktur. Ancak tohum
çimlenme döneminde toprak kurtları (bozkurtlar) zararlı olabilir. Bunların zararı toprak
ilaçlaması ile ortadan kaldırılır.

Maydanoz üretiminde karşılaşılacak olan en önemli sorun yabancı ot sorunudur.
Yabancı ot savaşımı mekanik yapılabildiği gibi herbisitler ile de yapılabilmektedir. Herbisit
uygulamasında en iyi sonucu çıkış öncesi (pre-emergence) uygulamalar vermektedir. Bu
ilaçlama, maydanoz bitkileri toprak üzerine çıktıktan sonra uygulanırsa bitki gelişimini
yavaşlatmakta ve yapraklarda zararlanmalar oluşturmaktadır. Çıkış sonrası olarak da bazı
selektif ilaçlarla mücadele yapılabilmektedir. Geniş çaplı üretimlerde herbisit uygulaması
tercih edilmelidir. Uygun bir herbisit kullanımı ile hiç çapa işlemi yapmadan maydanoz
üretimi yapmak mümkündür.

Hasat: Çeşide ve mevsime bağlı olarak tohum ekiminden 60-70 gün sonra bitkiler hasat
olgunluğuna gelirler. Bu dönemde bitkiler 15-20 cm boy almıştır. Hasat sabahın erken
saatlerinde ve bitkilerin toprağın 1-2 cm üzerinden biçilmesi suretiyle yapılır. İlk biçimden
20-25 gün sonra ikinci biçim yapılır. Yılda 6-7 biçim yapılır. Her biçimden sonra azotlu
gübre verilmeli ve sulama yapılmalıdır. Hasat edilen bitkiler hemen tarlada demetlenir.
Demetler önce 1 saat süre ile temiz bir suya batırıldıktan sonra rutubetli kasa veya sepetlerde
üzerleri nemli bezle örtülerek en yakın pazara sevk edilir. Maydanoz demetleri –1 ve 0°C’de
%90-95 nemde 3-4 hafta muhafaza edilebilirler.



Maydanozda verim genelde demet olarak belirlenir. Bir yıl boyunca yapılan üretimde metre kareden toplam 80-100 demet, dekardan da 70-90 bin demet maydanoz alınabilmektedir.
Mevsime göre demet kalınlığının farklılığı göz önüne alınırsa 2-4 ton/da verim en ideal
verim ortalamasıdır. Maydanozlarda verim birinci biçimden üçüncü biçime kadar arttığı
hâlde daha sonraki biçimlerde azalır.



Maydanoz bulunduğu yeri 2-3 yıl muhafaza ederse de ömrü 1 veya 2 yıldır. Bitki
ikinci yıl hemen generatif faza geçtiği için tohum ekiminden her yıl yenilenmesi önerilir.